بیماری سرطان در هر شکل و نوعی که باشد، اگر افراد در مراحل اولیه بتوانند این بیماری را تشخیص داده و بلافاصله درمانش را شروع کنند، شانس غلبه بر بیماری خود را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهند. یکی از انواع سرطان‌ها، سرطان دهان است.در ادامه، با علائم سرطان دهان و انواع جراحی دهان و لثه آشنا خواهیم شد و درباره راه‌های تشخیص و درمان این بیماری و جراحی لثه تحلیل رفته صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
سرطان دهان چیست؟
در بیماری سرطان، سلول‌های قسمتی بدن، رشد غیرقابل کنترلی دارند و باعث تخریب و آسیب به آن نقطه از بدن می‌شوند. سرطان دهان، شامل طیف مختلفی از سرطان‌ها مانند سرطان لثه، سرطان گونه، سرطان لب، سرطان دندان، سرطان زبان، سرطان کف دهان، سرطان قامت سخت و نرم، سرطان حنجره و سرطان سینوس‌ها می‌شود.
از آنجایی که دهان یکی از اعضای مهم بدن است و علاوه بر سلامتی و درمان ریشه دندان عفونی ، بر روی زیبایی نیز تاثیر می‌گذارد، تشخیص زودهنگام و شروع درمان این بیماری، نقش مهمی در کم کردن زمان درمان و موفقیت آن دارد.
مهم‌ترین نکته این است که علائم این بیماری را به خوبی شناخته، و پس از مشاهده یکی یا چند نمونه از آن‌ها، جهت بررسی به دندانپزشک مراجعه کنید.
علائم سرطان دهان
برخی از شایع‌ترین علائم سرطان در قسمت دهان عبارتند از:
- وجود توده، لکه، مناطق فرسوده، تورم و ضخیم شدن قسمتی از لب، لثه یا نقاط دیگر دهان و خونریزی لثه
- وجود زخم‌های طولانی مدت که بدون دستکاری کردن، شروع به خونریزی کرده و پس از 2 هفته، بهبود نمی‌یابند؛
- بی‌حسی در قسمتی از دهان، صورت یا گردن؛
- ایجاد لکه‌های سفید یا قرمز که ضخیم و سخت هستند؛
- وجود درد در دهان در زمان صحبت کردن یا حرکت دادن فک؛
- احساس وجود چیزی در پشت گلو که همراه با درد است؛
- گلودرد‌های مزمن و طولانی؛
- خارش گلو؛
- وجود بوی بد دائمی که علت خاصی ندارد؛
- تغییر در حالت صدا؛
- خونریزی بدون علت از دهان؛
- قفل شدن فک و نیاز به جراحی فک و صورت
- سخت شدن جویدن یا بلعیدن غذا؛
- کاهش وزن بی‌دلیل؛
- درد در قسمت گوش.
هر یک از این علائم، می‌تواند نشان دهنده بیماری دیگری در قسمت دهان و دندان باشد و لزوما دلیلی برای وجود سرطان نیستند. برای اطمینان از اینکه این علائم نگران‌کننده نیستند، باید در اسرع وقت، به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید.
علائم سرطان لثه
زمانی که بافت‌های سرطانی بر روی لثه پدیدار شوند، فرد به سرطان لثه دچار می‌شود. علائم سرطان لثه با دهان شباهت‌های زیادی دارد. سرطان لثه علاوه بر موارد بالا، دارای علائم زیر است:
- تغییر شکل فک؛
- پوسته پوسته شدن لثه؛
- به هم ریختن ناگهانی ترتیب قبلی دندان‌ها.
سرطان دهان و زبان
سرطان زبان نیز در زیر مجموعه سرطان سر و گردن قرار دارد و معمولا در قسمت‌های پشت یا جلوی زبان ظاهر می‌شود. ایجاد لکه‌هایی با رنگ‌های غیر طبیعی، برآمدگی‌ها، توده‌های برجسته، توده‌های خونی و سفید شدن غیر طبیعی زبان، از علائم این بیماری خطرناک هستند.
تشخیص این بیماری نیز بر عهده متخصص انجام می‌گیرد.
در صورتی که بر روی زبان خود علائم غیر عادیای مشاهده کردید یا احساس می‌کنید که آستر زبانتان ضخیم شده است، بهتر است برای بررسی علائم، به دندانپزشک خود مراجعه نمایید.
سرطان دندان
سرطان دندان که عموما با نام سرطان فک نیز شناخته می‌شود، عموما به دلیل شکستن دندان‌ها یا دندان عقل نهفته ایجاد می‌شود. زمانی که قسمتی از دندان یا تمام آن در زیر لثه باقی بماند، احتمال ایجاد کیست وجود دارد. این کیست به مرور زمان می‌تواند باعث از بین رفتن بافت دهان و ایجاد سرطان شود. در صورت ایجاد تومور، فرد هیچ دردی را تجربه نمی‌کند و این عامل می‌تواند بر روی تشخیص زودهنگام و درمان آن تاثیر بگذارد.با این حال، احتمال ایجاد سرطان به دلیل کیست بسیار کم است.
عوامل خطر سرطان دهان
برخی از عوامل وجود دارند که می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را به طرز قابل توجهی افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
- جنسیت: سالانه به طور متوسط، حدود 50000 هزار نفر در سراسر جهان، به سرطان‌های مربوط به دهان مبتلا می‌شوند و از این مقدار، حدود 2/3 مبتلایان مرد و مابقی زن بوده‌اند.
- مصرف الکل و دخانیات: افرادی که به طور مکرر در حال مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا دخانیات (سیگار یا پیپ) هستند، 6 برابر بیشتر از افراد عادی، در معرض ابتلا به سرطان‌های نواحی دهان قرار دارند. همچنین، مصرف سایر دخانیات به صورت جویدنی یا کشیدنی، می‌تواند ریسک ابتلا به این بیماری را تا 50 برابر بیشتر کند.
- ژنتیک: وجود ژن‌های معیوب و داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری، خطر ابتلای فرد را افزایش می‌دهد.
- قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید: نور ماورابنفش ساطح شده از خورشید، می‌تواند بافت‌ها را تخریب کرده و فرد را در معرض ابتلا به انواع سرطان‌ها قرار دهد.
- ابتلا به HPV: این بیماری که از طریق تماس جنسی و پوستی با فرد آلوده منتقل می‌شود، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان اطراف دهان را افزایش دهد.
تشخیص سرطان دهان
از آنجایی که بافت‌های درون دهان، قدرت آسیب‌پذیری بالایی دارند و تومور‌ها در این نواحی با سرعت بیشتری رشد می‌کنند، بهتر است با دیدن اولین نشانه‌های غیر عادی، برای انجام معاینه، به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
هر چه اندازه تومور کوچک‌تر باشد و فرد برای درمان آن زودتر اقدام کند، احتمال بهبودی کامل افزایش می‌باید و با سرعت بیشتری به سلامتی دست پیدا می‌کند.
پزشک با مشاهده علائم خطر، بسته به تشخیص خود، ممکن است آزمایش‌های متعددی نظیر بیوپسی (نمونه‌برداری از بافت مشکوک)، سی تی اسکن، MRI یا عکس‌برداری اشعه ایکس را تجویز نماید.تنها روشی که به قطعیت مشخص می‌کند که بافت مورد نظر سرطانی است یا خیر، نمونه‌برداری از بافت و بررسی آن در آزمایشگاه است.
درمان سرطان دندان
درمان سرطان‌های مربوط به دهان، معمولا توسط تیمی متشکل از متخصصین جراحی، متخصص درمان با اشعه، متخصص شیمیدرمانی، متخصص دندانپزشکی، متخصص تغذیه و در برخی مواقع متخصص روانشناسی انجام می‌شود. روحیه فرد و تمایل به همکاری او برای پیگیری روند درمانی، بسیار مهم است.
موفقیت در درمان سرطان دهان، به مرحله سرطان بستگی دارد. اگر سرطان در مراحل اولیه باشد و تومور بسیار کوچک باشد، با استفاده از روش جراحی، تومور را از دهان خارج می‌کنند. به منظور حذف کامل سلول‌های سرطانی، معمولا پس از جراحی، انجام شیمیدرمانی یا پرتودرمانی توصیه می‌شود.
اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده نشود و پیشرفت آن به گونه‌ای باشد که قسمت وسیعی از دهان را دربرگرفته است، عمل جراحی سخت‌تر خواهد بود و ممکن است در چند مرحله انجام شود. در صورتی که بافت زیادی از دهان از بین رفته و چهره فرد مخدوش شده باشد، ممکن است پزشک توصیه کند که برای ترمیم و بازسازی چهره، از جراحی پلاستیک و عمل‌های ترمیمی-زیبایی استفاده شود.
پس از خارج کردن تومور، لازم است که فرد برای بدست آوردن بهبودی و سلامت خود، از درمان‌های توانبخشی برای بازیابی قدرت تکلم، بلعیدن و جویدن، استفاده کند. چنانچه قدرت تکلم فرد آسیب زیادی دیده باشد، مراجعه به آسیب شناس زبان و گفتار و همراهی با او، می‌تواند قدرت تکلم او را بازگرداند.
پیشگیری از ابتلا به سرطان دهان
در صورتی که ابتلا به سرطان به دلیل مشکلاتی ژنتیکی باشد، تقریبا اجتناب از ابتلا به آن غیر ممکن است. اما به طور کلی، حتی افرادی که ژن معیوب دارند نیز با دنبال کردن سبک زندگی سالم و انجام چکاپ‌های دوره‌ای منظم، می‌توانند ریسک ابتلا را کمتر کرده و در صورت ابتلا، آن را با ساده‌ترین جراحی، درمان کنند.
برخی از راهکارهایی که می‌توانید برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهان در پیش بگیرید عبارتند از:
- خودداری از استعمال دخانیات (به هر شکلی)؛
- خودداری از مصرف نوشیدنی‌های الکلی؛
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل که سرشار از سبزیجات و مواد غذایی مقوی است؛
- مصرف کمتر گوشت و چربی‌های مضر؛
- مصرف کمتر غذاهای فرآوری شده و فستفود؛
- استفاده از کلاه، عینک و کرم ضد آفتاب در زمان قرار گرفتن در زیر نور خورشید؛
- ورزش روزانه و منظم.
