سرطان دهان یکی از انواع سرطان هایی است که تحت عنوان سرطان سر و گردن شناخته می شوند. سرطان دهان که از لب یا دهان شروع می شود گاهی تحت عنوان سرطان حفره دهان نیز شناخته می شود. مهمترین عوامل ایجاد سرطان دهان استعمال دخانیات و مصرف نوشیدنی های الکی است. تشخیص زودهنگام کلیدی برای زنده ماندن از سرطان دهان است. در مورد آنچه خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهد، روش های پیشگیری و موارد دیگر در این مقاله مطالبی ارائه شده است. برای ارتباط با کلینیک دندانپزشکی در غرب تهران با ما تماس بگیزید.
سرطان دهان
سالانه بیش از 50 هزار مورد سرطان دهان در ایالات متحده تشخیص داده می شود که بیشتر در افراد بالای 40 سال رخ می دهد. سرطان های دهان اغلب پس از انتشار در غدد لنفاوی گردن کشف می شوند. سرطان دهان و بقیه سرطان های سر و گردن به طور معمول به روش مشابهی درمان می شوند.
در صورت تشخیص زودهنگام بیماری، جراحی توسط متخصص سرطان سر و گردن به صورت معمول درمان اصلی خواهد بود. پرتو درمانی، شیمی درمانی یا ترکیبی از این دو نیز می تواند برای درمان مورد استفاده قرار گیرد. از عوارض جانبی سرطان دهان و درمان آن، مشکل در بلع و گفتار است. تعدادی از افراد محدوده حرکتی محدودی در فک خود خواهند داشت. برخی افراد ممکن است دچار مشکل با دندان های خود شوند. مقاله درمان ریشه دندان را از دست ندهید.
قسمت های درگیر در سرطان دهان
سرطان دهان در هر یک از بخش هایی که دهان را تشکیل می دهند می تواند ایجاد شود. سرطان دهان می تواند در قسمت های زیر به وجود آید:
- لب ها
- لثه ها
- دو سوم قسمت جلوی زبان
- بافت داخلی گونه ها و لب ها
- کام (سقف) دهان
- کف دهان (قسمت زیر زبانِ دهان)
- ناحیه کوچک پشت دندان عقل
شایع ترین نواحی در دهان که سرطان در آن ها ایجاد می شود، زبان، لب ها و کف دهان است.
سرطان می تواند در نواحی مجاور دیگر مانند پشت گلو یا غدد بزاقی نیز شروع شود. این نوع سرطان ها جزو سرطان های حفره دهان محسوب نمی شوند؛ بنابراین ممکن است نیاز به درمان های متفاوتی باشد.از پروتز دندان چه میدانید؟
علائم
- زخم یا برآمدگی روی لب یا داخل دهان که بهبود نمی یابد.
- لکه سفید یا تقریباً قرمز داخل دهان، روی لثه ها، زبان یا گونه ها
- خونریزی، درد یا بی حسی در دهان به صورت غیر معمول و یا مداوم
- تورمی که باعث شود پروتزهای دندانی به خوبی در جای خود قرار نگیرند. یا در شما احساس ناراحتی ایجاد کنند.
- دندان های لق
- غده یا تومور در داخل دهان
- توده ای در گردن
- درد در دهان
- درد در زبان
- درد در گوش که از بین نمی رود
- درد یا مشکل در بلع
- تغییر در صدا
- از دست دادن ناگهانی وزن
- درد یا سفتی فک و زبان
- بی حسی لب پایین، صورت، گردن یا چانه
- احساس درد و خواب رفتگی در صورت
- گلو درد
عوامل خطر ابتلا
این که چه عواملی موجب جهش در سلول های سنگفرشی می شوند که در نهایت منجر به سرطان دهان می شود واضح نیست؛ اما دکترها عواملی را شناسایی کرده اند که ممکن است خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهند.
عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهند عبارت هستند از:
- استفاده دخانیات از هر نوع، شامل سیگار، پیپ، جویدن یا استنشاق و سایر موارد
- استفاده زیاد الکل
- بیش از اندازه در معرض نور خورشید بودن لب ها
- ویروس مقاربتی به نام پاپیلوما ویروس انسانی (HPV)
- سیستم ایمنی ضعیف
- سابقه خانوادگی سرطان دهان یا سایر انواع سرطان ها
- تغذیه نامناسب
- سندرم های ژنتیکی
علل ایجاد سرطان دهان
سرطان دهان زمانی که سلول های لب ها یا سلول های داخل دهان دچار تغییر در DNA خود می شوند (سلول ها دچار جهش می شوند) ایجاد می شود. یک سلول DNA در خود دستوراتی دارد که به سلول می گوید چه کارهایی باید انجام دهد. تغییرات جهشی به سلول ها می گوید که هنگامی که سلول های سالم از بین خواهند رفت به رشد و تقسیم خود ادامه دهند. انباشته شدن سلول های سرطانی غیر طبیعی دهان می تواند تومور ایجاد کند.
این سلول ها با گذشت زمان ممکن است که داخل دهان، سایر نواحی سر و گردن یا سایر قسمت های بدن پخش شوند. سرطان دهان بیشتر در سلول های نازک و صاف (سلول های سنگفرشی) که لب را می پوشانند و یا داخل دهان هستند شروع می شود. اکثر سرطان های دهان، کارسینومای سلول سنگفرشی هستند (سرطانی که روی لایه های بالای پوست یا پوشش سطحی ارگان های داخلی بدن اثر می گذارد.)
زمان مراجعه به پزشک
چنانچه علائم و نشانه ها به طور همیشگی شما را آزار می دهند و بیشتر از دو هفته طول کشیدند، باید به پزشک یا دندان‌پزشک خود مراجعه نمایید. پزشکان عوامل شایع تر دیگر مانند عفونت را بررسی خواهند کرد و در صورت لزوم اقدامات لازم را انجام خواهند داد.
جراحی ممکن است شامل برداشتن موارد زیر باشد:
- قسمتی از زبان
- استخوان فک
- گره های لنفاوی
لزوم بهره مندی از متخصصان در بخش های توان‌بخشی، آسیب شناسی گفتار و انکولوژی دندان در حین و بعد از جراحی سرطان دهان واضح و آشکار است.
پیشگیری
مصرف دخانیات را متوقف کنید.
در صورت استعمال دخانیات، آن را متوقف کنید و اگر از دخانیات استفاده نمی کنید، آن را هیچگاه شروع نکیند. استفاده از دخانیات، به صورت جویدن یا استنشاق، سلول های دهان را در معرض مواد شیمیایی خطرناک سرطان زا قرار می دهد.
الکل را در حد اعتدال مصرف نمایید.
استفاده بیش از حد الکل می تواند سلول های دهان را تحریک کرده و آن ها را در برابر سرطان دهان آسیب پذیر کند. حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان در تمام سنین و مردان بالای 65 سال و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای مردان 65 سال و جوان تر.
از قرار گرفتن بیش از حد لب ها در مقابل نور خورشید جلوگیری کنید.
برای محافظت از لب های خود زمان هایی که امکان پذیر است در سایه قرار بگیرید. کلاه لبه دار پهن استفاده کنید تا صورت و دهان شما را از نور خورشید محافظت کند. به عنوان بخشی از مراقبت های پوستی از محصولات ضد آفتاب مخصوص لب استفاده کنید.
به صورت مرتبط برای معاینه به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.
از دندان‌پزشک خود بخواهید که علاوه بر معاینه معمول دندانپزشکی، کل دهان شما را جهت مشاهده عوامل نشان دهنده این سرطان یا تغییرات پیش سرطانی بررسی کند.
ماهیت آگاهی
بر اساس اعلام انجمن سرطان آمریکا (ACS)، حدود 53 هزار آمریکایی در سال 2019 به سرطان دهان مبتلا بوده اند. میانگین سنی برای این بیماری 62 سال است. بر اساس گفته های انجمن سرطان آمریکا، حدود 25 درصد موارد قبل از سن 55 سالگی مبتلا می شوند. آگاهی دندان‌پزشکان در مورد سرطان دهان و شیوه برخورد آن ها در مواجهه با علائم مشکوک به بدخیم بودن بیماری، به تشخیص به موقع یا زودهنگام بیماری و درمان در زمان مناسب منتهی می شود؛ بنابراین در این قسمت آماری در خصوص آگاهی دندان‌پزشکان شهر بابل از سرطان دهان ذکر می شود.
این مطالعه آماری در زمستان سال 1383 بر روی دندان‌پزشکان عمومی شهر بابل که در مطب شخصی خود مشغول به ارائه خدمت بودند، انجام گرفته است. 57 دندان‌پزشک مرد (۱/۶۷%) و 28 دندان‌پزشک زن (۹/۳۲%)، یعنی در مجموع 57 دندان‌پزشک، با میانگین سنی 38 سال در این مطالعه ما را همراهی کردند.
پرسشنامه ای که شامل دو قسمت اطلاعات فردی و 14 سوال در مورد سرطان دهان بود تهیه و در اختیار دندان‌پزشکان قرار داده شد تا به آنها پاسخ بدهند. پس از پاسخگویی اطلاعات با استفاده از نرم افزار آماری مناسب مورد آنالیز قرار گرفتند. پزشکانی که در این مطالعه شرکت کرده بودند به طور میانگین ۵/۱۱±۰۱/۱۲ سال زمان فراغت از تحصیل داشتند.
یافته های مطالعه آماری
نمره نهایی و قابل کسب در این پرسشنامه عدد 14 بود که نمره کسب شده توسط پزشکان به صورت میانگین عدد ۷/۲±۹۵/۸ بود. به صورت مجزا دندان‌پزشکان زن نمره میانگین ۰۶/۲±۷۹/۸ و دندان‌پزشکان مرد نمره میانگین ۲۴/۲±۰۴/۹ را به دست آوردند. 8/61 درصد دندان‌پزشکان نمره آگاهی بین 6-10 را کسب کردند.
بر اساس این مطالعه میزان آگاهی دندان‌پزشکان متناسب با افزایش زمان فراغت از تحصیل کاهش می یابد. 8/51 درصد پاسخ دهندگان در خصوص شایع ترین ضایعه پیش سرطانی پاسخ نادرست دادند و 1/60 درصد جامعه آماری این مطالعه در خصوص قسمتی که بیشترین احتمال تغییرات بدخیم در آن رخ می دهد اطلاعی نداشتند. تنها 88/2 درصد از این دندان‌پزشکان عامل اصلی، مهم و مستعد کننده به سرطان دهان را می شناختند.
امید است با افزایش آگاهی عموم مردم و دندان پزشکان و رعایت اصول بهداشتی و تغذیه ای، آمار ابتلا به این بیماری کاهش یابد و افراد مبتلا به بهترین شکل ممکن بهبود یابند.
برای مشاهده آدرس کلینیک دندان پزشکی نعمت الهی کلیک کنید.
