پلاک دندان چیست و چگونه می توان آن را از بین برد؟

در این مقاله قصد داریم شما را با مفهوم سوال «پلاک دندان چیست» بیشتر آشنا کنیم. پلاک دندان یا Dental Plaque، لایه‌ای نازک و چسبناک است که بیش از میلیون‌ها باکتری بر روی آن وجود دارد که به سطح رویی دندان می‌چسبد. نام دیگر پلاک دندان در اصطلاحات پزشکی بیوفیلم است. دلیل این نامگذاری تجمع بسیار زیاد باکتری‌ها و میکروب‌های زنده است.
این لایه چسبنده باعث می‌شود میکروب‌ها به سطوح دندان چسبیده و دندان‌هایتان را خراب نمایند. از همین رو این لایه چسبناک باید روزانه از روی دندان‌ها پاک شود تا آسیبی به آن وارد نکند.
تنها ۲۰ دقیقه پس از صرف غذا، ذرات غذا، باکتری‌ها، قندها، اسیدها و بزاق با هم ترکیب می‌شوند و لایه‌ای نرم و چسبناک بر روی دندان ایجاد می‌کنند. پلاک حاوی میلیون‌ها باکتری است که اگر اجازه داده شود رشد کنند، باعث پوسیدگی دندان و انواع بیماری‌های لثه می‌شود. باکتری‌های موجود در پلاک، از قندهای موجود در غذا، به ویژه غذاهای شیرین و نشاسته‌ای، برای تولید اسیدهایی استفاده می‌کند که مینای دندان را از بین می‌برد. پلاک به نوبه خود بر لثه‌ها تأثیر می‌گذارد و منجر به مشکلات دندانی بسیار جدی‌تری می‌شود. تشکیل پلاک دندان ممکن است در سرتاسر دهان اتفاق بیفتد، اما تمایل به تجمع در داخل و اطراف شکاف عمیق دندان آسیاب دارد. اگرچه پلاک‌ها بیشتر بی‌رنگ هستند، اما پلاک دندانی می‌تواند رنگ زردی به دندان‌ها بدهد که ظاهری نامناسب دارد. همه افراد پلاک‌های دندانی دارند. پلاک می‌تواند منجر به حفره، التهاب لثه و حتی از دست دادن دندان شود.
کلینیک دندانپزشکی نعمت الهی، با بیش از ۱۸ سال سابقه در زمینه‌ی ارائه‌ی خدمات دندانپزشکی، خدماتی در حوزه‌ی تشخیص و درمان پلاک دندان ارائه می‌دهد. حال که دانستید «پلاک دندان چیست» تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا درباره علت به وجود آمدن پلاک دندان و نحوه درمان آن اطلاعات مفیدی در اختیارتان قرار گیرد.

علائم و نشانه های پلاک دندان

حال که با مفهوم پلاک دندان چیست آشنا شدید بهتر از نشانه‌ های پلاک دندان آن را نیز بدانید. باکتری‌ها در دهان و دندان به صورت دائمی تکثیر شده و رشد می‌کنند. در نتیجه می‌توان گفت که تمامی افراد به پلاک دندان مبتلا می‌شوند. پلاک هایی که در اطراف لثه تشکیل می‌شوند در صورت نابود نشدن می‌توانند مشکلات بیشتری برای شما به وجود آورند. مواردی مانند التهاب بافت لثه و تحریک‌پذیری آن‌ها در صورت وجود پلاک ممکن است برای افراد رخ دهد.
پلاک مانند دندان سفید رنگ است و دیدن آن به مراتب دشوار می‌باشد. برای اینکه بتوانید بهتر نشانه‌های پلاک را بر روی دندان‌های خود مشاهده کنید، می‌توانید از تست‌های خانگی که در داروخانه‌ها وجود دارد، استفاده نمایید. این قرص‌ها سبب می‌شوند که پلاک ها قرمز شده و به راحتی دیده شوند.

۱. پلاک فوق لثه‌ای
پلاک هایی که در قسمت بالایی دندان قرار می‌گیرند، تفاوت رنگ چندانی با دندان ندارند. همچنین تشخیص میزان پلاک های فوق لثه‌ای دشوار است، تنها در صورتی که حجم آن‌ها زیاد و ضخامت داشته باشد می‌توان آن‌ها را تشخیص داد. با این حال، دندانپزشکان می‌توانند با استفاده از رنگ‌های خاص، پلاک‌های دندان را تشخیص دهند.
این پلاک های دندانی می‌توانند بعد از تمیز کردن مجددا به وجود آیند و تا ۳۰ روز بعد به شدت افزایش پیدا کنند. شکل‌گیری این نوع پلاک های دندانی بسته به سن، بهداشت دهان و دندان، رژیم غذایی و … می‌باشد.

۲. پلاک‌های زیر لثه‌ای

به این نوع پلاک ها، ساب پلاک نیز می‌گویند که سه دسته کلی دارند:

• پلاک های زیر لثه‌ای چسبیده
• پلاک های دندانی غیر چسبیده
• پلاک های متصل به اپیتلیوم

پلاک ها را می‌توان بر اساس بیماری‌زا بودن یا نبودن نیز دسته‌بندی کرد:

• پلاک دندانی بیماری‌زا
• پلاک دندانی غیربیماری‌زا

علت ایجاد پلاک دندان چیست؟

تشکیل پلاک بر روی دندان امری اجتناب‌ناپذیر است و این به این دلیل است که باکتری‌هایی که در دهان زندگی می‌کنند از تمام مواد غذایی که می‌خوریم برای رشد و نمو خود استفاده می‌کنند. اگرچه غذاهای شیرین و نشاسته‌ای، به طور ویژه مورد علاقه باکتری‌ها هستند، اما آنچه را که نیاز دارند از سایر مواد غذایی نیز دریافت می‌کنند. با گذشت زمان، این باکتری‌ها اسیدهایی تولید می‌کنند که در طی یک دوره زمانی، مینای دندان را از بین می‌برند. همچنین باعث ایجاد سوراخ یا حفره در دندان می‌شوند که اولین نشانه پوسیدگی دندان است. پلاک دندان در نتیجه ترکیب‌های بی‌شماری از غذاها، رطوبت دهان و باکتری‌های داخلی و خارجی، ایجاد می‌شود. پلاک‌ها اغلب در دندان‌های آسیاب پشت، برجستگی‌ها یا شیارهای ناشی از کار دندان‌پزشکی و مناطقی که دسترسی برس‌ مسواک به آن‌ها دشوار است، دیده می‌شوند. پلاک زمانی تشکیل می‌شود که باکتری‌ها در دهان با غذاهای شیرین یا نشاسته‌ای مانند شیر، آب‌میوه، نوشابه، نان، ماکارونی و میوه مخلوط می‌شوند. این باکتری‌ها اسیدهایی آزاد می‌کنند که کربوهیدرات‌های موجود در غذا و نوشیدنی‌ها را تجزیه می‌کنند. اگر بلافاصله بعد از خوردن یا آشامیدن، دندان‌های خود را مسواک نزنید، ترکیبی از باکتری‌ها، اسیدها و کربوهیدرات‌ها می‌توانند به لایه چسبناک و بی‌رنگ پلاک تبدیل شوند.

باکتری‌هایی که در دهان زندگی می‌کنند با این غذاها رشد کرده و در نتیجه اسید تولید می‌کنند. این اسیدها در طی یک دوره زمانی، مینای دندان را از بین می‌برند و در نتیجه باعث پوسیدگی دندان می‌شوند. ایجاد پلاک همچنین می‌تواند منجر به بیماری لثه مانند: التهاب لثه، لثه‌های حساس و متورم که گاهی خونریزی می‌کنند، شود. بافت لثه از دندان‌ها دور می‌شود و به باکتری‌ها اجازه می‌دهد استخوان زیرین دندان‌ها را از بین ببرند. متخصصان، ارتباط بین بیماری پریودنتال و تعدادی از مشکلات دیگر را یافته اند، مشکلاتی مانند: بیماری قلبی، دیابت، زوال عقل، روماتیسم مفصلی و تولد زودرس.
دندانپزشکان به طور قطعی این موضوع را تایید نمی‌کنند، اما معتقدند که باکتری‌های دهان می‌توانند به جریان خون وارد شده و به اندام‌های اصلی بدن آسیب برسانند.
اگرچه ایجاد پلاک در همه افراد امری امکان‌پذیر است، اما افرادی بیشتر دچار پلاک دندانی می‌شوند که معمولاً: مقدار زیادی غذا یا نوشیدنی‌های شیرین یا نشاسته‌ای مصرف می‌کنند، افرادی که به دلیل مصرف داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی یا شرایطی مانند سندرم شوگرن، دچار خشکی دهان شوند، افرادی که سابقه تشعشع سر و گردن دارند و افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند.

نحوه تشخیص پلاک دندان

اصولا پلاک های دندانی زرد رنگ با بدون رنگ هستند. دندانپزشکان با استفاده از آینه مخصوص خود و همچنین رنگدانه‌های مختص تشخیص پلاک می‌توانند وجود آن را تشخیص دهند. همانطور که گفتیم در برخی از موارد میزان پلاک ها آنقدر زیاد از که بدون استفاده از مواد رنگی نیز می‌توان تشخیص داد. برای دریافت قیمت کامپوزیت دندان می‌توانید با مشاورین وب‌سایت دکتر نعمت اللهی مراجعه نمایید.

نحو از بین بردن پلاک دندان

بهترین روش برای از بین بردن پلاک دندان، مسواک زدن به صورت مرتب و روزانه و کشیدن نخ دندان می‌باشد. مسواک زدن پلاک های موجود بر روی سطح دندان را از بین می‌برد، به صورتی که تکرار این عمل دو بار در روز توصیه می‌شود. با استفاده از یک مسواک نرم و با اندازه مناسب می‌توانید سطح دندان‌های خود را به راحتی از باکتری‌ها تمیز کنید. در ادامه روش‌هایی برای از بین بردن نشانه‌های پلاک دندان را به شما معرفی می‌کنیم.

استفاده از مسواک برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان

بهتر است از خمیردندان‌هایی که مواد ضد میکروب و فلوراید دارند استفاده نمایید. وجود این مواد در خمیردندان سبب می‌شود که درصد پوسیدگی دندان‌ها کم‌تر شود. استفاده از مسواک‌های استاندارد می‌تواند به تمیز کردن نقاط غیر قابل رویت کمک کند.

استفاده از نخ دندان برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان

علاوه بر مسواک، تمیز کردن پلاک ها بین دندانی نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. بهتر از با استفاده از نخ دندان می‌توانید فضای بین دندان‌ها و لثه را از وجود پلاک ها تمیز کنید. توجه به بهداشت دهان و دندان سبب کاهش نشانه‌های پلاک دندان خواهد شد و دیگر نیازی به هزینه برای جرم‌گیری دندان نخواهید داشت.

استفاده از دهان شویه برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان

استفاده از دهان شویه علاوه بر نخ دندان و مسواک توصیه شده است. دهان شویه برای تمیز کردن بخش‌هایی از دهان مورد استفاده قرار می‌گیرد که مسواک و نخ دندان توانایی از بردن پلاک های آن را ندارند. دهان شویه‌های آنتی باکتریال از ایجاد ولاکت‌های دندانی جلوگیری می‌کند. در صورتی که می‌خواهید از دهان شویه استفاده کنید بهتر از با پزشک متخصص خود مشورت نمایید.

درمان پلاک دندان در طب سنتی

روش‌های سنتی از گذشته تا امروز در تمامی بیماری‌ها از جمله رفع پلاک دندان کاربرد داشته‌اند. بسیاری از افراد استفاده از روش‌های طب سنتی را به درمانی‌های دندانپزشکان ترجیح می‌دهند. در این نوع درمان به جای استفاده از مواد شیمیایی از انواع گیاهان دارویی و مواد طبیعی استفاده می‌شود. در این بخش نحوه درمان پلاک دندان با استفاده از روش‌های طب سنتی را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.

برطرف کردن پلاک دندان با پوست بادوم، گردو و فندوق

برای استفاده از این ترکیب می‌توانید در نیم لیتر آب، ۶۰ گرم پوست بادام، فندق یا گردو را در حدود ۱۰ دقیقه بجوشانید و سپس محلولی غلیظ مثل خمیردندان را در محل پلاک های دندان خود بگذارید. توجه داشته باشید که مدت قرار دادن این مواد بر روی پلاک ها بیشتر از ۵ دقیقه نشود.

برطرف کردن پلاک دندان با زغال و نمک

نحوه درمان پلاک با استفاده از زغال و نمک یکی از قدیمی‌ترین روش‌های موجود است. به این صورت که زغال پودر شده را با نمک ترکیب کرده و سپس روی دندان‌ها می‌کشند‌. از این ترکیب برای سفید نمودن و از بین بردن پلاک دندان استفاده می‌شود.

اگرچه روش‌های طبیعی زیادی برای رهایی از جرم، پلاک و حتی نیاز به لمینت دندان وجود دارد اما لازم است قبل از استفاده از این راهکارهای طبیعی با افراد متخصص در این زمینه مشورت نمایید.چرا که استفاده بیش از حد و نادرست آسیب‌های جبران ناپذیری را به دندان و لثه وارد می‌نماید.

چگونه پلاک دندان باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود؟

زمانی که پلاک های دندانی تشکیل می‌شوند، باکتری‌هایی روی سطح دندان به وجود می‌آید. این باکتری‌های عامل اصلی ایجاد پوسیدگی‌های دندانی خواهند بود. همچنین با ایجاد پلاک های دندانی التهاب و خونریزی لثه‌های افزایش پیدا می‌کند. اگر برای از بین بردن پلاک های دندانی اقدامی نشود، علاوه بر پوسیدگی، پلاک ها در فاصله بین لثه و دندان‌های نیز ایجاد شده و بیماری‌های مختلف لثه را به وجود می‌آورند. با بروز این اتفاق سیستم ایمنی بدن مواد شیمیایی برای دفاع در برابر این باکتری‌ها ترشح می‌کند که سبب از بین رفتن استخوان دور دندان‌ها می‌شود. یکی از خدمات دندانپزشکی نعمت‌اللهی، روکش دندان فوری می‌باشد که در کوتاه‌ترین زمان و با بهترین قیمت در اختیار شما قرار می‌گیرد.

نحوه پیشگیری پلاک دندان

با رعایت نکات زیر می‌توانید از هزینه جرم گیری دندان جلوگیری نمایید.

۱. توجه به بهداشت دهان و دندان: یکی از اقدامات بسیار مهم جهت پیشگیری از فعالیت باکتری‌ها و در نتیجه خرابی دندان و لثه‌ها، تمیز کردن روزانه دهان و دندان است. به این صورت که هر روز پس از خوردن مواد غذایی قنددار و نوشیدنی‌های گازدار دندان‌هایتان را به مدت ۲ دقیقه مسواک بزنید.

۲. مصرف انواع توت‌ها و بری‌ها: طبق مطالعات انجام شده مصرف میوه‌هایی نظیر بلوبری، توت فرنگی، کرن بری و …. به دلیل داشتن ماده پلی فنول دو نوع باکتری مضر در دندان را که باعث ایجاد حفره می‌شوند از بین می‌برند. این دو باکتری مضر استرپتوکوک موتانس و استرپتوکوک سوبرینوس نام دارند.
به طور کلی با قرار دادن میوه‌های سالم در برنامه غذایی خود می‌توانید سلامت دهان و دندان خود را حفظ نمایید و خود را از صرف هزینه‌های مربوط به خدمات دندانپزشکی مانند هزینه بلیچینگ رها سازید.
در مطالب ارائه شده به شما گفتیم که پلاک دندان چیست، به چه علت ایجاد می‌شوند و نحوه درمان آنها چگونه است. به طور خلاصه می‌توان گفت که پلاک های دندانی هنگام خواب و یا زمان بیداری هنگام غذا خوردن و آشامیدن نوشیدنی تشکیل می‌شوند. از این رو با پیشنهاد می‌شود با انجام نکات زیر مانع گسترش و سخت‌تر شدن لایه جرم شوید:

• توجه به بهداشت دهان و دندان
• عدم مصرف غذاها و آشامیدنی‌های قندی یا دارای کربوهیدرات زیاد
• مراجعه به دندانپزشک به صورت منظم  و انجام چکاپ‌های دوره‌ایی

دقت داشته باشید که در صورت تمیز نکردن منظم دندان‌ها، پلاک های دندانی به لایه‌هایی بسیارسخت تبدیل خواهند شد. یا احتمال دارد سبب سوراخ شدن دندان، پوسیده شدن دندان و بیماری لثوی شوند. علاوه بر این التهاب‌های دهانی باعث ایجاد دیگر مشکلات سلامتی خواهند شد. در نتیجه برای جلوگیری از تشکیل پلاک های دندانی لازم است مسواک زدن را به یکی از عادات روزمره خود تبدیل کنید. همچنین در صورتی که دندان‌هایتان دچار پلاک شده‌اند و استفاده از روش‌های طبیعی نیز موثر واقع نشده است، پیشنهاد می‌شود هرچه سریعتر به یک کلینیک دندانپزشکی معتبر مراجعه نمایید.