تصمیم به منظور انجام معاینه رادیوگرافی بر اساس خصوصیات فردي بیمار می باشد که ایـن خصوصیات شامل: سلامت عمومی، سن، تاریخچه بیماری و یافته‌های بالینی می باشد. در حالی که تنـوع و تعـداد فن های جدید تصویر برداری و رادیوگرافی ها افزایش پیدا کرده اسـت؛ کـاربرد دقیـق هـر روش هـم مشخص می باشد. افزایش نگرانی از خطرات ناشی از اشعه ایکس و وسعت بیماری های دهان و دنـدان باعث شده اسـت تا بر سفارش مقطعی استفاده از رادیوگرافی، بسیار تأکید گردد. ما در این مقاله می خواهیم با انواع رادیوگرافی دندان آشنا گردیم و آنها را بشناسیم. با ما همراه باشید.
رادیوگرافی دندان چیست؟
به عنوان روش های دقیق و سریع تشخیص: نقایص فک و دندان، آبسه دندان، انواع ناهنجاری ها، پوسیدگی دندان و …، استفاده از دستگاه‌ها و دوربین‌های رادیوگرافی می باشد.
انواع رادیوگرافی دندان
انواع مختلفی از دستگاه‌های رادیوگرافی در حیطه دندانپزشکی وجود دارند و به طورکلی به 2 دسته اصلی خارج دهانی و داخل دهانی تقسیم می گردد.
رادیوگرافی خارج دهانی: نوار اشعه ایکس در خارج از دهان قرار گرفته و عکس گرفته می شود.
رادیوگرافی داخل دهانی: نوار اشعه X داخل دهان قرار گرفته و عکس گرفته می شود. این نوع رایج بوده و تمام جزیئات را تشخیص می دهد. از کاربردهای رادیوگرافی داخل دهانی می توان به این موارد اشاره نمود:
- مشاهده وضعیت دندان در حال رشد
- تشخیص پوسیدگی
- بررسی سلامت قسمت استخوانی اطراف دندان
- مشاهده ریشه دندان
این رادیوگرافی داخل دهان هم انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
رادیوگرافی بایت وینگ (Bitewing) نشان دهنده سمت راست دندان
این نوع از رادیوگرافی، کرون دندانهای عقب را نشان خواهد داد. دندانپزشک از هر سمت صورت، یک یا دو رادیوگرافی بایت وینگ انجام می گیرد. رادیوگرافی دندان های عقب (دندان های مولر) و دندان های دو پایه (دندانهای مقابل مولرها) در پائین و بالا و در اصل جزئیات دندان های پایین و بالا یک سمت دندان را نشان خواهد داد.
علت نامگذاری بایت وینگ به همین دلیل است که فرد در زمان گرفتن رادیوگرافی، وسیله بال مانندی را با دندان فشرده می شود که نوار اشعه X را در طول انجام رادیوگرافی در جای خود ثابت نگاه خواهد داشت. این رادیوگرافی ها به دندانپزشک این امکان را ایجاد می کند تا تغییر ضخامت استخوان‌ها به علت بیماریهای لثه و پوسیدگی بین دندان های عقب را تشخیص دهند.
رادیوگرافی بایت وینگ می تواند برای ترمیم های دیگر: تشخیص اندازه میزان مناسب تاج (کلاهک پوشاننده دندان) همچون بریج ها کمک نماید. البته می تواند هرگونه فروپاشی و یا سایش در پرکردگی دندان را هم به نمایش بگذارد.
رادیوگرافی پری اپیکال (Periapical) نشان دهنده سمت چپ دندان
از دیگر انواع رادیو گرافی دندان می توان به رادیوگرافی پری اپیکال اشاره نمود. این نوع رادیوگرافی دندان فقط یک یا دو دندان را در یک زمان می تواند نشان دهد. رادیوگرافی پری اپیکال همچون رادیوگرافی بایت وینگ می باشد، اما با یک تفاوت و آن هم رادیوگرافی ارتفاع کامل هر دندان از ریشه تا تاج و قسمتی پایه‌ای که به فک متصل می گردد را نشان خواهد داد.
همچنین بسته به شرایط مشکلات دندانی و سلامت دهانی که درگذشته داشته اید دندانپزشک امکان دارد برای شما یک بررسی کامل FMX و یا رادیوگرافی تجویز نماید. این روند شامل نمایش قسمت بنیادی دندان و هر دندان از تاج تا ریشه می باشد. این رادیوگرافی تغییرات غیرطبیعی در استخوان محیطی و ریشه‌ها را نشان خواهد داد.
رادیوگرافی اکلوزال (Occlusal) نشان دهنده سطح اکلوزال دندان ها
از دیگر انواع رادیو گرافی دندان می توان به رادیوگرافی اکلوزال هم اشاره نمود. این نوع از رادیوگرافی از دیگر رادیوگرافی های معمول بزرگتر بوده و جایگاه و رشد دندان های کودکان را نشان خواهد داد. هر رادیوگرافی غالبا به طور کامل تمام فک پایین و بالا را نشان می دهد.
سی تی اسکن استاندارد (CT)
این نوع از رادیوگرافی به طور معمول بایستی در بیمارستان و یا در مرکز رادیولوژی انجام پذیرد. ابتدا بیمار به صورت خوابیده قرار گرفته لایه های مسطح و تصویر دستگاه، را با چند گردش در اطراف سر بیمار ثبت خواهد نمود.
در معرض اشعه قرار گرفتن در این روش بسیار بیشتر از رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری می باشد. سی تی اسکن استاندارد امکان دارد به دلیل بررسی اندازه و جایگاه قرارگیری ایمپلنت ها مورد استفاده قرار گیرد. این روش به جراح این امکان را می دهد تا از پیچیدگی های محتمل بعد و قبل از عمل جراحی پیشگیری نماید.
رادیوگرافی توموگرافی (Tomography)
با کمک توموگرافی که یکی از روش های رادیو گرافی دندان یک برش و یا لایه خاص از دهان را نشان خواهد داد و باعث می شود تا باقی لایه ها تار گردد. این رادیوگرافی به منظور بررسی قسمت هایی است که به سختی قابل مشاهده می باشند و یا توسط قسمت های دیگر بسته هستند.
سیالوگرافی (Sialography)
از دیگر روشی که از اشعه X استفاده می نماید سیالوگرافی می باشد. در این نوع روش از نوعی رنگ استفاده می گردد که داخل غدد بزاقی تزریق می گردند تا بتواند در نوار رادیوگرافی قابل دیده شدن باشد.
غدد بزاقی باعث نرمی بافت ها شده و از طریق اشعه X دیده نمی‌شوندبه همین دلیل از نوعی رنگ برای انجام این امر استفاده می گردد.
دندانپزشک با کمک این روش می توانند به منظور بررسی مشکلات غدد بزاقی همچون: انسداد یا سندرم شوگرن (اختلالی که با علائم مثل: خشکی دهان و چشم همراه است؛ این اختلال نقش مهمی در پوسیدگی دندان بازی می‌تواند کند.) استفاده نماید.
رادیوگرافی دیجیتالی (Digital radiography)
از جدیدترین رادیوگرافی های دندانی می توان به رادیوگرافی دیجیتالی اشاره نمود. با کمک این روش دیگر نیاز به گرفتن نوار در یک اتاق تاریک نمی باشد. نوار استاندارد اشعه X با یک صفحه الکترونیکی صاف و یا سنسور جابجا می گردد.
تصاویر دوبعدی، سریع و بدون احتیاج به صبر کردن وارد کامپیوتر می گردد تا بتوان آنها را بر روی صفحه مشاهده نمود، چاپ و یا ذخیره کرد. تصویر گرفته شده از دندان را می توان چند برابر اندازه واقعی آن بزرگنمایی نمود که به دندانپزشک این امکان را می دهد تا کوچکترین تغییرات را که امکان دارد حتی در معاینه حضوری هم مشاهده نگردد را بررسی نموده و حتی در صورت نیاز هم برای دندانپزشک دیگری ارسال گردد.
با کمک رادیوگرافی‌های دیجیتالی می توان کوچکترین تغییراتی که با چشم مسلح امکان مشاهده نمود را مشاهده کرد.
MRI – Magnetic Resonance Imaging
این نوع، روشی می باشد که در آن تصاویر سه بعدی از حفره دهان که شامل دندان و فک می باشد را می گیرد. این روش جزو بهترین راه بررسی بافت های نرم می باشد.
درست است که در معرض قرار گرفتن اشعه در متدهایی همچون رادیوگرافی دیجیتالی کم می باشد، اما با این حال هیچ کس نمی تواند بیشتر از مقداری که لازم می باشد تحت تابش اشعه، قرار گیرد. بایستی حتما از پیشبند محافظ سربی و حلقه های تیروئید، به خصوص برای کودکان، زنان باردار و یا زنانی که در سنین آمادگی برای بارداری می باشند، استفاده می گردد.
رادیوگرافی خارج دهانی
اگر یاد شما باشد در قسمت های ابتدایی گفتیم که رادیوگرافی دندان به دو دسته تقسیم می گردد و در مورد رادیوگرافی داخل دهان صحبت کردیم و در مورد انواع آن دانستیم حال نوبت آن است با رادیوگرافی خارج دهانی آشنا گردیم و ببینم این نوع به صورت است و چگونه استفاده می گردد.
همانگونه که از نامش هم پیداست عکس برداری از بیرون دهان انجام می گیرد. در این نوع نوار بر روی قسمت بیرونی دهان قرار خواهد گرفت وعلاوه بر اینکه عکسبرداری از دندان‌ها انجام می گردد، اطلاعات بسیار مفیدی را هم از فک و همچنین از جمجمه در اختیار پزشک معالج قرار خواهد داد.
این را هم اضافه کنیم مورد استفاده رادیوگرافی خارج دهانی بیشتر برای عکسبرداری از جمجمه و فک می باشد و همچنین کاربردی در تشخیص بیماری قسمتهای داخلی دهان نخواهد داشت.
از کاربردهای رادیوگرافی خارج دهان می توان به این موارد اشاره داشت:
- بررسی رشد و پیشرفت دندان‌ها
- بررسی بیماریهای دندان و دهانی
- تشخیص بیماریهای احتمالی استخوانهای صورت
- بررسی دندانهای تحت فشار
- بررسی رابطه بین دندان‌ها و فک
- بررسی استخوانهای تمام صورت
این را هم اضافه نماییم در این نوع از رادیولوژی جزئیات بسیار کمتری به تصویر کشیده خواهد شد و به منظور تشخیص مشکلات هر دندان آن هم به صورت مجزا قابل استفاده نیست.
رادیوگرافی خارج دهان هم همچون رادیوگرافی داخل دهان دارای انواع مختلفی می باشد که عبارتند از:
- رادیوگرافی پانورامیک
- رادیوگرافی سفالومتری
- رادیوگرافی مخروطی
- سی‌تی‌اسکن استاندارد
- رادیوگرافی توموگرافی
- سیالوگرافی
- رادیوگرافی دیجیتالی
- ام آر آی
در آخر
با کمک رادیولوژی دندان دندانپزشک می تواند به صورت کامل از مشکلات و بیماری های دندانی باخبر گردد و یک درمان مناسب را به بیمار خود پیشنهاد نماید. رادیولوژی دندان انواع مختلفی داشته که به صورت کلی به دو دسته: رادیوگرافی درون دندان و رادیوگرافی خارج دندان اشاره نمود که هر کدام انواع مختلفی دارند و می توانند به نوع به خود به دندانپزشک و بیمار در تعیین وخامت و نوع بیماری دندانی کمک نمایند.
دندانپزشکی نعمت الهی بهترین خدمات دندانپزشکی از جمله، کشیدن دندان، جراحی دندان، عصب کشی، انواع جراحی های دندانی، کامپوزیت و روکش ها را برای ارائه به مراجعین محترم محیا کرده است. با ما تماس بگیرید و از خدمات ویژه ما بهره مند شوید.
