علت شکستن دندان عصب کشی شده و راه درمان آن چیست؟

شکستن دندان عصب کشی شده می‌تواند تجربه‌ای نگران‌کننده و دردناک باشد. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که دندان پس از درمان ریشه یا عصب کشی، به دلیل از دست دادن ساختار و استحکام خود، آسیب‌پذیر شود. در این مقاله، به بررسی دلایل شکستن دندان‌های عصب کشی شده، روش‌های پیشگیری و گزینه‌های درمانی موجود خواهیم پرداخت.

عصب کشی دندان چیست؟

عصب کشی دندان یا درمان ریشه دندان، یکی از درمان‌های دندانپزشکی است که برای نجات دندانی که عفونت یا آسیب دیده است، انجام می‌شود. این روش درمانی به منظور حذف عفونت از داخل دندان و حفظ ساختار دندان انجام می‌شود. برای درک بهتر عصب کشی، باید ابتدا با ساختار دندان آشنا شویم. دندان‌ها از سه لایه اصلی تشکیل شده‌اند:

• مینای دندان: خارجی‌ترین لایه و سخت‌ترین بافت بدن.
• عاج دندان: لایه زیرین مینا که محافظ پالپ دندان است.
• پالپ دندان: داخلی‌ترین قسمت دندان که شامل اعصاب و عروق خونی است.

عصب کشی معمولاً زمانی لازم است که پالپ دندان عفونی یا آسیب دیده باشد. دلایل اصلی نیاز به عصب کشی عبارتند از:

• پوسیدگی شدید دندان: پوسیدگی که به پالپ رسیده و باعث عفونت شده است.
• ضربه یا آسیب: آسیب به دندان که منجر به ترک یا شکستگی و عفونت پالپ شده باشد.
• پرکردگی‌های عمیق: پرکردگی‌هایی که نزدیک به پالپ قرار گرفته و باعث تحریک و التهاب آن شده‌اند.

نشانه‌های نیاز به عصب کشی دندان و مراحل انجام آن

برخی از نشانه‌هایی که ممکن است نشان دهنده نیاز به عصب کشی باشند عبارتند از:

• درد شدید دندان: درد مداوم یا ضربان‌دار که ممکن است با خوردن یا نوشیدن بدتر شود.
• حساسیت به حرارت: حساسیت شدید به غذاها و نوشیدنی‌های گرم یا سرد.
• ورم لثه: ورم یا درد در لثه اطراف دندان آسیب دیده.
• تغییر رنگ دندان: تغییر رنگ دندان به خاکستری یا سیاه.

مراحل عصب کشی دندان:

عصب کشی معمولاً در چند مرحله انجام می‌شود:

1. تشخیص و تصویربرداری: دندانپزشک با استفاده از تصاویر رادیوگرافی، میزان آسیب و عفونت دندان را بررسی می‌کند.
2. بی‌حسی: دندان و اطراف آن با استفاده از بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌شوند تا بیمار در طول عمل درد نداشته باشد.
3. باز کردن دندان: دندانپزشک یک حفره کوچک در دندان ایجاد می‌کند تا به پالپ دسترسی پیدا کند.
4. حذف پالپ: پالپ آسیب دیده و عفونی با استفاده از ابزارهای خاصی برداشته می‌شود.
5. تمیز کردن و ضدعفونی: کانال‌های ریشه دندان تمیز و ضدعفونی می‌شوند تا هر گونه عفونت باقی مانده از بین برود.
6. پر کردن کانال‌ها: کانال‌های تمیز شده با مواد خاصی پر می‌شوند تا از عفونت مجدد جلوگیری شود.
7. بستن دندان: دندان با یک پرکردگی موقت یا دائمی بسته می‌شود. در برخی موارد، نیاز به استفاده از روکش دندان است.

مزایا و معایب عصب کشی

مزایا:

• حفظ دندان: عصب کشی به نجات دندان و جلوگیری از نیاز به کشیدن آن کمک می‌کند.
• کاهش درد: حذف عفونت و التهاب از پالپ باعث کاهش درد و ناراحتی می‌شود.
• جلوگیری از گسترش عفونت: عصب کشی مانع از گسترش عفونت به دیگر نواحی دهان و بدن می‌شود.

معایب:

• هزینه: عصب کشی ممکن است هزینه‌بر باشد، به ویژه اگر نیاز به روکش دندان نیز باشد.
• زمان: این روش ممکن است نیاز به چندین جلسه داشته باشد و زمان‌بر باشد.
• حساسیت: برخی بیماران ممکن است پس از عصب کشی دچار حساسیت به دما یا فشار شوند.

انواع عصب کشی دندان

عصب کشی دندان به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. عصب کشی تک مرحله‌ای: در این روش، تمامی مراحل عصب کشی در یک جلسه انجام می‌شود. دندانپزشک ابتدا پالپ دندان را برداشته، سپس کانال‌های ریشه را تمیز و ضدعفونی می‌کند و در نهایت آن‌ها را با مواد مخصوص پر می‌کند.
2. روش‌های چند مرحله‌ای: عصب کشی دو مرحله ای یا چند مرحله ای شامل مراحل مختلفی هستند که ممکن است در چند جلسه انجام شوند. این مراحل می‌توانند شامل تشخیص، برنامه‌ریزی درمان، بی‌حسی موضعی، حذف بافت آسیب‌دیده، تمیز کردن و پر کردن کانال‌های ریشه، و اقدامات بازسازی پس از عصب کشی باشند.

انواع خاصی از عصب کشی دندان برای شرایط مختلف

همچنین، انواع عصب کشی برای شرایط مختلف وجود دارد:

• روش غیر جراحی عصب کشی دندان: این روش برای حذف بافت آسیب‌دیده و عفونی از داخل ریشه دندان استفاده می‌شود.
• جراحی آپیکوکتومی: این جراحی برای برداشتن نوک ریشه دندان و بافت اطراف آن که ممکن است عفونی شده باشد، انجام می‌گیرد.
• روش پالپوتومی و پالپکتومی: این روش‌ها برای درمان دندان‌هایی با پالپ زنده اما آسیب‌دیده استفاده می‌شوند.
• درمان لیزری با سیستم واترلیز: این یک روش نوین است که از لیزر برای تمیز کردن و ضدعفونی کردن کانال‌های ریشه استفاده می‌کند.

علل شکستن دندان عصب کشی شده

1. ضعف ساختاری دندان: پس از عصب کشی، دندان عصب کشی شده نسبت به دندان‌های سالم ضعیف‌تر می‌شود. حذف پالپ دندان و تمیز کردن کانال‌های ریشه می‌تواند ساختار داخلی دندان را تضعیف کند. این ضعف ساختاری می‌تواند منجر به شکستگی دندان در برابر فشارهای جویدن و گاز گرفتن شود.

2. فشار زیاد بر دندان: دندان عصب کشی شده به دلیل ضعف ساختاری، نمی‌تواند فشارهای زیادی را تحمل کند. جویدن غذاهای سخت، گاز گرفتن اشیاء سخت و استفاده از دندان به عنوان ابزار می‌تواند منجر به شکستگی دندان شود.

3. عدم استفاده از روکش دندان: یکی از روش‌های جلوگیری از شکستن دندان عصب کشی شده، استفاده از روکش دندان است. روکش دندان می‌تواند ساختار ضعیف دندان را تقویت کرده و از آن در برابر فشارها و ضربات محافظت کند. عدم استفاده از روکش می‌تواند خطر شکستگی دندان را افزایش دهد.

4. پرکردگی‌های بزرگ و ناکارآمد: پرکردگی‌های بزرگ و ناکارآمد نیز می‌توانند به شکستگی دندان منجر شوند. این پرکردگی‌ها ممکن است به خوبی نتوانند ساختار دندان را حمایت کنند و در نتیجه، دندان در برابر فشارهای جویدن آسیب‌پذیرتر شود.

5. عفونت مجدد:  در برخی موارد، عفونت‌های باقی‌مانده در داخل دندان می‌توانند به تضعیف ساختار دندان و شکستگی آن منجر شوند. این عفونت‌ها ممکن است به دلیل تمیز نشدن کامل کانال‌های ریشه یا ضدعفونی ناکافی رخ دهند.

6. تغییرات حرارتی: تغییرات حرارتی نیز می‌توانند به شکستگی دندان عصب کشی شده منجر شوند. مصرف مداوم غذاها و نوشیدنی‌های بسیار گرم یا سرد می‌تواند باعث انبساط و انقباض مکرر مواد دندان و در نتیجه، شکستگی آن شود.

راه های درمان دندان شکسته بعد از عصب کشی

دندان‌های عصب کشی شده به دلیل ضعف ساختاری نسبت به دندان‌های سالم، بیشتر در معرض شکستگی قرار دارند. شکستن دندان بعد از عصب کشی می‌تواند منجر به درد، ناراحتی و مشکلات بیشتر شود. خوشبختانه، راه‌های مختلفی برای درمان دندان شکسته بعد از عصب کشی وجود دارد:

1. استفاده از روکش دندان

یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان دندان شکسته پس از عصب کشی، استفاده از روکش دندان است. روکش دندان می‌تواند به بازسازی ساختار دندان و تقویت آن کمک کند. مراحل استفاده از روکش دندان:

1.  دندانپزشک ابتدا بخش‌های شکسته و آسیب‌دیده دندان را برداشته و دندان را برای قرار دادن روکش آماده می‌کند.
2.  از دندان قالب گرفته می‌شود تا روکش دقیقاً به اندازه دندان باشد.
3.  روکش دندان در آزمایشگاه دندانپزشکی ساخته می‌شود.
4.  پس از آماده شدن روکش، دندانپزشک آن را روی دندان قرار داده و با چسب خاصی محکم می‌کند.

2. استفاده از ونیر (لمینت)

ونیرها یا لمینت‌های دندانی نیز می‌توانند برای ترمیم دندان شکسته بعد از عصب کشی استفاده شوند. این روش بیشتر برای شکستگی‌های کوچک و سطحی مناسب است. مراحل استفاده از ونیر:

1.  سطح دندان تمیز و آماده می‌شود.
2.  از دندان قالب گرفته می‌شود.
3. ونیر در آزمایشگاه ساخته می‌شود.
4. ونیر با استفاده از چسب مخصوص روی دندان قرار می‌گیرد.

3. استفاده از کامپوزیت دندانی

کامپوزیت دندانی یک روش سریع و مؤثر برای ترمیم شکستگی‌های جزئی و متوسط دندان است. این روش شامل استفاده از مواد رزینی همرنگ دندان برای بازسازی ساختار شکسته دندان می‌شود. مراحل استفاده از کامپوزیت دندانی:

1.  دندانپزشک بخش‌های آسیب‌دیده دندان را تمیز و آماده می‌کند.
2.  مواد کامپوزیتی به دندان اعمال می‌شوند و به شکل مناسب قالب داده می‌شوند.
3. کامپوزیت با استفاده از نور خاصی سخت می‌شود.
4.  سطح دندان صیقل داده می‌شود تا با دندان‌های طبیعی همخوانی داشته باشد.

4. درمان ریشه مجدد (رتریتمنت)

در مواردی که عفونت یا آسیب به ریشه دندان شکسته باقی مانده باشد، درمان ریشه مجدد ممکن است لازم باشد. این روش شامل باز کردن مجدد کانال‌های ریشه و تمیز کردن و پر کردن دوباره آن‌ها است. مراحل درمان ریشه مجدد:

1.  دندانپزشک با استفاده از تصاویر رادیوگرافی، میزان آسیب و عفونت را بررسی می‌کند.
2. دندان و ناحیه اطراف آن بی‌حس می‌شود.
3. دندانپزشک کانال‌های ریشه را باز کرده و مواد قبلی را از بین می‌برد.
4. کانال‌ها تمیز و ضدعفونی می‌شوند.
5.  کانال‌ها با مواد جدید پر می‌شوند و دندان بسته می‌شود.