مراقبت از ارتودنسی دندان یکی از مهم‌ترین بخش‌های درمان ارتودنسی است که باید به آن توجه ویژه‌ای داشت. ارتودنسی دندان روشی است که با استفاده از دستگاه‌های مختلف، دندان‌های نامرتب و درهم را صاف و مرتب می‌کند. این درمان بهبود ظاهر و سلامت دندان‌ها و لثه‌ها را به همراه دارد. اما برای حفظ نتایج مثبت این درمان، باید مراقبت‌های لازم را انجام داد.
چرا باید از ارتودنسی دندان مراقبت کرد؟
ارتودنسی دندان باعث می‌شود که دندان‌ها در معرض فشار و حرکت قابل توجهی قرار بگیرند. این فشار و حرکت باعث تغییر شکل استخوان و بافت‌های نرم دور و بین دندان‌ها می‌شود. بنابراین، لازم است که به سلامت این بافت‌ها توجه کافی را داشته باشید. در غیر این صورت، ممکن است با مشکلاتی همچون التهاب لثه، پوسیدگی دندان، لکه‌گیری دندان، ورم و درد فک، خونریزی لثه و غیره روبرو شوید.
علاوه بر این، مراقبت از ارتودنسی دندان باعث می‌شود که نتایج درمان پایدار و دائمی باشند. چرا که پس از خارج کردن دستگاه ارتودنسی، همچنان خطر بازگشت دندان‌ها به حالت قبل وجود دارد. برای جلوگیری از این امر، باید به توصیه‌های پزشک متخصص پایبند بود و از وسایل نگه‌دارنده (retainer) استفاده کرد.
چگونه می‌توان از ارتودنسی دندان مراقبت کرد؟
برای مراقبت از ارتودنسی دندان، باید به چند نکته کلیدی توجه کرد. در ادامه درباره کارهای مختلفی که باید در طول درمان ارتودنسی در نظر داشته باشید، توضیحاتی ارائه می دهیم.
مسواک زدن در زمان داشتن براکت بر روی دندان
یکی از مهم‌ترین عوامل بهداشت دهان و دندان، مسواک زدن منظم و صحیح است. باید حداقل روزی سه بار، صبح، بعد از ناهار و قبل از خواب، با یک مسواک نرم و خمیده، به مسواک زدن دندان‌ها و بریس‌ها پرداخته شود. باید از مسواک مخصوص ارتودنسی با سری کوچک و برس‌های نرم استفاده کرد. همچنین باید از نخ دندان و دهانشویه برای پاک کردن پلاک‌های موجود در فضاهای بین دندان‌ها و زیر بریس‌ها استفاده کرد.
غذا خوردن با داشتن سیم بر روی دندان
در طول دوره‌ی درمان ارتودنسی باید از خوردن غذاهای سفت و چسبنده خودداری کرد. این نوع غذاها می‌توانند باعث شکستگی، جابجایی یا لکه‌گیری بریس‌ها شوند. به عنوان مثال، از خوردن ته دیگ، ذرت، سیب، آب نبات، گلابی و غیره پرهیز کنید. به جای آن، از غذاهای نرم و له شده مانند سوپ، خورشت، ماست، پوره، میوه و غیره استفاده نمایید.
ورزش کردن در دوره درمان
اگر قصد دارید ورزش های رزمی یا تماسی مانند فوتبال، بسکتبال، کاراته و غیره را انجام دهید، باید از محافظ دستگاه ارتودنسی استفاده کنید. این محافظ یک قالب پلاستیکی است که روی دستگاه ارتودنسی قرار می‌گیرد و باعث جلوگیری از آسیب دیدگی دستگاه و بافت‌های نرم دور و بین دندان‌ها می شود.
مراجعه منظم به دندانپزشک
باید به صورت منظم و مطابق با توصیه دندان پزشک به ملاقات با او بروید. در این جلسات، پزشک وضعیت دستگاه ارتودنسی را بررسی کرده و تغییرات لازم را اعمال می‌کند. همچنین پزشک ممکن است به شما وسایل نگه‌دارنده (retainer) تحویل دهد که باید پس از خارج کردن دستگاه ارتودنسی به مدت معین از آنها استفاده کنید. این وسایل باعث جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به حالت قبل می‌شوند.
همچنین در صورت بروز هر گونه علامت نامطلوب مانند ناراحتی، خونریزی، بادکردگی یا عفونت در دهان یا لثه، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان دهنده آسیب، التهاب یا عدم تطابق دستگاه ارتودنسی با دهان شما باشد.
تعویض یا تعمیر دستگاه ارتودنسی در صورت لزوم نیز بخشی از مراقبت از ارتودنسی است. اگر بریس‌ها، سیم‌ها یا لاستیک‌های دستگاه ارتودنسی شما شکسته، جابجا یا گم شده باشند، باید هر چه زودتر به پزشک خبر دهید و نحوه رفع مشکل را از او بپرسید. این موارد ممکن است باعث کند شدن یا بد شدن نتایج درمان ارتودنسی شوند.
پیروی از توصیه‌های پزشک در مورد زمان و نحوه استفاده از دستگاه ارتودنسی را همیشه در نظر داشته باشید.. بعضی از دستگاه‌های ارتودنسی باید به مدت معین در روز یا شب استفاده شوند. این دستگاه‌ها به حرکت مناسب و جایگیری صحیح دندان‌ها و فک کمک می‌کنند.
صبر و حوصله داشته باشید!
درمان ارتودنسی ممکن است بین چند ماه تا چند سال طول بکشد. سرعت و کارآمدی درمان بستگی به وضعیت شروع، نوع دستگاه، رعایت نکات بهداشتی و ملاقات منظم با پزشک دارد. هرچقدر هم که طولانی به نظر برسد، در نهایت نتایج درخشان و قابل توجه خواهید دید.
چه مدت طول می‌کشد تا درمان ارتودنسی به پایان برسد؟
مدت زمان درمان ارتودنسی دندان بستگی به عوامل مختلفی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- سن شما: بطور کلی، درمان ارتودنسی در کودکان و نوجوانان سریع‌تر و آسان‌تر از بزرگسالان است، چون فک و دندان‌های آنها هنوز در حال رشد و تغییر هستند.
- شدت و میزان مشکل شما: اگر دندان‌های شما کج، فاصله‌دار، یا بیش از حد جلو یا عقب باشند، نیاز به درمان طولانی‌تر و پیچیده‌تر دارید.
- روش و نوع درمان ارتودنسی شما: بسته به اینکه شما از دستگاه‌های ارتودنسی ثابت مثل بریس‌ها یا دستگاه‌های ارتودنسی متحرک مثل الاینر (aligner) استفاده کنید، مدت زمان درمان متفاوت خواهد بود. بعضی از روش‌های جدید مثل ارتودنسی نامرئی (invisible orthodontics) ممکن است نسبت به روش‌های سنتی سریع‌تر و کارآمدتر باشند.
- پیروی و همکاری شما با پزشک: شما باید به توصیه‌های پزشک خود در مورد نحوه استفاده، تعویض، تعمیر و نگهداری دستگاه ارتودنسی خود عمل کنید. همچنین باید به صورت منظم به ملاقات پزشک خود بروید و نظارت و کنترل لازم را انجام دهید.
- بهداشت و سلامت دهان و دندان شما: شما باید به صورت روزانه دهان و دندان خود را با مسواک، نخ دندان و دهانشویه تمیز کنید. همچنین باید از خوردن غذاهای سفت، چسبنده، قندی خودداری کنید. این عادات باعث می‌شوند که دستگاه ارتودنسی شما آسیب ببیند یا پلاک، لکه، پوسیدگی یا التهاب روی دندان شما بجا بماند.
چه غذاهایی را می‌توانم با دستگاه ارتودنسی بخورم؟
با دستگاه ارتودنسی باید از خوردن غذاهای سفت، چسبنده و قندی خودداری کنید، زیرا ممکن است به بریس‌ها، سیم‌ها یا کش‌های ارتودنسی آسیب بزنند یا باعث پوسیدگی، لکه یا التهاب دندان و لثه شوند.
بعضی از غذاهایی که باید از خوردن آنها پرهیز کنید عبارتند از:
- آدامس، شکلات کش‌دار، گز، سوهان و آب‌نبات
- پیتزا، ساندویچ، تست نان و تکه‌های برشته نان
- میوه‌های هسته‌دار مثل گوجه سبز، خرما، زیتون و آلو
- میوه‌های سفت مثل سیب و هویج
- خشکبار مثل پسته، بادام، فندق و گردو
- بلال، ذرت فلفلی و پاپ کورن
برخی از غذاهای مناسب برای ارتودنسی که می‌توانید با خیال راحت بخورید عبارتند از:
- پنیرهای نرم، سوپ و ماست
- موز و پرتقال
- ژله، بستنی و کیک
- تخم مرغ
- برنج
- سیب زمینی آب‌پز
- ماکارانی و انواع پاستا
- پوره سیب و کره بادام زمینی
برای خوردن غذاهای سفت یا هسته‌دار باید آنها را به قطعات کوچک تقسیم کرده و با دندان‌های عقب جوید.
همچنین بعد از هر وعده غذایی باید دهان و دندان خود را با مسواک، نخ دندان و دهانشویه تمیز کنید.
آیا می‌توانم با دستگاه ارتودنسی قهوه بخورم؟
بهتر است با دستگاه ارتودنسی از خوردن قهوه، هات چاکلت یا شیر کاکائو خودداری کنید، زیرا این نوشیدنی‌ها ممکن است به رنگ بریس‌ها یا دندان‌های شما آسیب بزنند یا باعث لکه‌دار شدن آنها شوند. اگر قصد مصرف این نوشیدنی‌ها را دارید، بهتر است بعد از آن دهان و دندان خود را با آب بشویید و مسواک بزنید.
همچنین بهتر است از مصرف نوشیدنی‌های سرد و شیرین مثل آبمیوه، شربت یا نوشابه نیز پرهیز کنید، زیرا این نوشیدنی‌ها ممکن است باعث پوسیدگی دندان یا التهاب لثه شوند.
