یکی از شکایت‌های رایج در دندانپزشکی، درد دندان هنگام خوردن شیرینی، پاستیل یا آدامس است. این نوع درد که اغلب ناگهانی، تیز یا حتی ماندگار است، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از پوسیدگی‌های پنهان گرفته تا پرکردگی‌های معیوب یا حساسیت دندانی. با افزایش مصرف مواد قندی و شیرین، آگاهی از علت این درد و راهکارهای پیشگیری از آن برای حفظ سلامت دندان‌ها ضروری است. در این مقاله، به بررسی دقیق این پدیده، دلایل علمی آن و روش‌های درمانی مختلف از جمله سنتی و نوین می‌پردازیم.
| علت درد دندان | توضیح |
|---|---|
| پوسیدگی دندان | قند باعث نفوذ باکتری و آسیب به عاج |
| حساسیت دندانی | مینای نازک شده، عصب تحریک می‌شود |
| پرکردگی ناقص یا شکسته | قند وارد شکاف و به عصب نزدیک می‌شود |
| ترک میکروسکوپی دندان | مواد شیرین وارد ترک و عصب را تحریک می‌کند |
| تحلیل لثه | ریشه دندان نمایان و حساس می‌شود |
حساسیت دندانی؛ درد تیز و ناگهانی در برابر شیرینی‌ها
حساسیت دندان یکی از دلایل شایع درد دندان هنگام خوردن شیرینی است. وقتی مینای دندان فرسوده می‌شود یا لثه تحلیل می‌رود، بخش حساس‌تری از دندان یعنی عاج نمایان می‌شود. این قسمت به شدت به محرک‌هایی مانند قندها، دمای سرد یا گرم و اسیدها واکنش نشان می‌دهد. شیرینی و پاستیل با چسبیدن به سطح دندان، وارد لوله‌های ریز عاجی شده و به عصب نزدیک می‌شوند، در نتیجه درد تیز و لحظه‌ای احساس می‌شود. این درد معمولاً با خمیر دندان‌های مخصوص دندان حساس کاهش می‌یابد، اما در صورت تداوم باید حتماً علت آن بررسی شود.
برای جلوگیری از تشدید حساسیت، باید از مسواک‌های نرم، مسواک‌زدن صحیح و استفاده از دهانشویههای محافظ مینای دندان استفاده کرد. همچنین توصیه می‌شود بعد از خوردن شیرینی، دهان را با آب بشویید. در مواردی که درد شدیدتر باشد، استفاده از قرص برای دندان درد شدید می‌تواند تسکین‌دهنده باشد، اما این تنها راه حل موقتی است و بررسی دندان توسط دندانپزشک ضروری است. درمان‌های حرفه‌ای مثل فلورایدتراپی یا باندینگ نیز ممکن است برای محافظت از عاج دندان تجویز شوند.
پوسیدگی‌های پنهان؛ دشمن خاموش دندان‌های شیرین‌دوست
گاهی اوقات پوسیدگی دندان‌ها بدون علائم واضح پیشرفت می‌کند. زمانی که این پوسیدگی به عمق دندان می‌رسد و به عاج یا حتی پالپ نفوذ می‌کند، خوردن مواد شیرین باعث تحریک شدید عصب می‌شود. این درد ممکن است به صورت ناگهانی و تیز، به‌ویژه هنگام خوردن شیرینی یا آدامس ظاهر شود.
پاستیل‌ها و آدامس‌های شیرین اغلب به دندان می‌چسبند و قند موجود در آن‌ها، شرایط را برای رشد باکتری‌های مخرب فراهم می‌کند. مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی پوسیدگی‌های پنهان و انجام پر کردن دندان در مراحل اولیه، از دردهای بعدی جلوگیری خواهد کرد.
تسکین موقت با دارو؛ راه‌حلی سریع تا درمان قطعی
در مواردی که درد دندان هنگام خوردن شیرینی ناشی از پوسیدگی‌های عمیق باشد، درد به‌قدری شدید می‌شود که ممکن است فعالیت‌های روزمره را مختل کند. در چنین مواقعی، استفاده از قرص برای دندان درد شدید می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی موقتی برای کاهش درد تا زمان مراجعه به دندانپزشک مؤثر باشد. البته باید توجه داشت که این داروها تنها درد را کاهش می‌دهند و منبع مشکل را درمان نمی‌کنند.
بهترین رویکرد، یافتن علت اصلی درد و انجام درمان تخصصی است. دردهایی که با شیرینی آغاز می‌شوند و با فشار یا حرارت تشدید می‌شوند، نشان‌دهنده پیشرفت پوسیدگی به بخش‌های حساس دندان هستند. این نوع دردها در صورت بی‌توجهی می‌توانند به درمان‌های پیچیده‌تری مانند عصب‌کشی نیاز داشته باشند. بنابراین، در کنار تسکین موقت با دارو، پیگیری درمان اساسی نباید به تعویق بیفتد.
پرکردگی‌های معیوب؛ عامل پنهان دردهای قندی
یکی دیگر از دلایل رایج درد دندان هنگام خوردن شیرینی، پرکردگی‌های قدیمی یا ناقص است. زمانی که مواد پرکننده دندان دچار ساییدگی، ترک یا نشت می‌شوند، ممکن است قند موجود در شیرینی‌جات یا آدامس از شکاف‌ها عبور کرده و به قسمت حساس دندان برسد. این مسأله به تحریک عصب منجر شده و درد تیز، لحظه‌ای یا حتی ماندگار ایجاد می‌کند. گاهی این درد با عنوان دندان درد عصبی نیز شناخته می‌شود، زیرا قند از طریق نشت پرکردگی‌ها مستقیماً به عصب دندان نفوذ می‌کند.
درد ناشی از پرکردگی معیوب معمولاً در هنگام جویدن شیرینی یا پاستیل افزایش می‌یابد. توصیه می‌شود در صورت تجربه چنین دردی، حتماً برای بررسی وضعیت ترمیم دندان به دندانپزشک مراجعه شود. در بیشتر موارد، جایگزینی یا بازسازی پرکردگی مشکل را حل می‌کند. همچنین استفاده از مواد با کیفیت و ماندگارتر مانند کامپوزیت‌های نانو و سرامیکی، از بازگشت مجدد این دردها جلوگیری می‌کند. به خاطر داشته باشید که کنترل بهداشت دهان، نقش مهمی در حفظ سلامت ترمیم‌های دندانی دارد.
ترک‌های ریز در دندان؛ نقاط دردناک اما ناپیدا
ترک‌های میکروسکوپی در دندان نیز می‌توانند علت درد دندان هنگام خوردن شیرینی باشند. این ترک‌ها معمولاً در اثر فشارهای مکرر ناشی از جویدن مواد سفت، دندان‌قروچه یا حتی دندان‌های پر شده قبلی ایجاد می‌شوند. وقتی مواد شیرین وارد این ترک‌ها می‌شوند، تماس آن‌ها با عصب دندان می‌تواند درد ناگهانی و تیز ایجاد کند. چون این ترک‌ها اغلب با چشم دیده نمی‌شوند، تشخیص آن‌ها نیازمند تصویر‌برداری دقیق یا بررسی تخصصی دندانپزشک است.
در صورتی که این ترک‌ها عمیق باشند، درمان‌هایی مانند باندینگ، روکش‌گذاری یا حتی عصب‌کشی لازم است. درمان نکردن این مشکل ممکن است به شکستن کامل دندان منجر شود. برای پیشگیری از ترک، باید از جویدن یخ، دندان‌قروچه در خواب و فشارهای غیرمعمول بر دندان اجتناب کرد. همچنین توصیه می‌شود افرادی که دردهای مشکوک و ناگهانی در زمان مصرف شیرینی دارند، این احتمال را جدی گرفته و معاینه تخصصی انجام دهند.
تحلیل لثه؛ نمایان شدن ریشه و شروع درد
تحلیل لثه زمانی رخ می‌دهد که لثه از روی ریشه دندان کنار رفته و بخش حساس‌تری از دندان نمایان می‌شود. در چنین شرایطی، مصرف مواد قندی مانند شیرینی یا آدامس می‌تواند باعث درد دندان هنگام خوردن شیرینی شود، زیرا ریشه فاقد پوشش مینایی است و به محرک‌ها بسیار حساس است. این درد اغلب با احساس سوزش و تیرکشیدن همراه است و ممکن است در چند دندان مجاور هم احساس شود.
تحلیل لثه معمولاً در اثر مسواک زدن نادرست، استفاده از مسواک سخت، افزایش سن یا بیماری‌های لثه ایجاد می‌شود. برای کاهش درد، رعایت بهداشت دهان و استفاده از خمیر دندان مخصوص لثه توصیه می‌شود. در موارد پیشرفته‌تر، درمان‌هایی مانند پیوند لثه یا لیزر درمانی می‌تواند مؤثر باشد. همچنین استفاده از دهانشویههای حاوی فلوراید و ژل‌های محافظ ریشه می‌تواند در کاهش حساسیت بسیار مفید باشد.
مواد افزودنی مصنوعی؛ دردهای ناشی از آلرژی دهانی
مواد شیرین فرآوری‌شده مانند پاستیل یا آدامس‌های صنعتی، حاوی افزودنی‌های شیمیایی هستند که می‌توانند در برخی افراد واکنش‌های حساسیتی ایجاد کنند. این واکنش‌ها ممکن است باعث درد دندان هنگام خوردن شیرینی شده یا به صورت التهاب در لثه‌ها بروز کنند. رنگ‌ها و طعم‌دهنده‌های مصنوعی یکی از دلایل این دردها هستند که در افراد با سیستم ایمنی حساس، محرک درد و التهاب می‌شوند.
اگر پس از مصرف شیرینی یا آدامس خاصی دچار درد یا التهاب در دهان می‌شوید، بهتر است آن محصول را کنار بگذارید و مواد طبیعی‌تر را جایگزین کنید. همچنین مراجعه به دندانپزشک برای بررسی دقیق وضعیت لثه و دهان در این موارد ضروری است. استفاده از شیرینی‌های خانگی یا ارگانیک می‌تواند از بروز چنین دردهایی جلوگیری کند. در نهایت، داشتن رژیم غذایی متعادل و فاقد مواد شیمیایی، ضامن سلامت دهان و دندان خواهد بود.
رویکردهای طبیعی؛ تسکین آلرژی‌های دهانی با راهکارهای گیاهی
در مواجهه با درد ناشی از مصرف مواد قندی مصنوعی، برخی افراد به جای مصرف داروهای شیمیایی، به سراغ رویکردهای طبیعی و سنتی می‌روند. درمان درد دندان با طب سنتی یکی از روش‌هایی است که در این شرایط می‌تواند به تسکین درد و التهاب دهانی کمک کند. استفاده از دهانشویههای گیاهی مانند جوشانده مریم‌گلی، عصاره میخک یا روغن نارگیل، می‌تواند خاصیت ضدالتهابی داشته باشد و واکنش‌های حساسیتی را کاهش دهد.
همچنین مصرف خوراکی‌هایی مانند عسل طبیعی یا چای بابونه به صورت غرغره، در کاهش التهاب لثه‌ها و تسکین درد ناشی از افزودنی‌های مصنوعی مؤثر است. البته باید توجه داشت که این روش‌ها، درمان اصلی و قطعی محسوب نمی‌شوند، بلکه بیشتر برای آرام‌سازی علائم موقتی مناسب‌اند. ترکیب طب سنتی با مشاوره پزشکی می‌تواند رویکردی ایمن‌تر و مؤثرتر برای کنترل این نوع دردها باشد.
آسیب به پالپ؛ نیاز به درمان ریشه توسط متخصص
در موارد پیشرفته‌تر، درد دندان هنگام خوردن شیرینی ممکن است نشانه‌ای از آسیب به پالپ یا عصب دندان باشد. این نوع درد شدید، طولانی و گاه همراه با ضربان در دندان است. قند موجود در شیرینی‌جات، در این حالت به اعصاب آسیب‌دیده فشار وارد کرده و درد را تشدید می‌کند. درمان ریشه یا عصب‌کشی تنها راه حل پایدار در این مرحله است.
برای انجام این درمان تخصصی، مراجعه به دندانپزشک با تجربه بسیار مهم است. در تهران، دندانپزشکی نعمت الهی یکی از مراکز معتبر و شناخته‌شده در زمینه درمان‌های ریشه و تخصصی دندان است. اگر به دنبال دندانپزشکی با سابقه در تهران هستید که هم از تکنولوژی روز استفاده کند و هم تجربه کافی در کنترل دردهای عصبی داشته باشد، این مرکز انتخاب مناسبی است. تشخیص به‌موقع و اجرای درمان اصولی، نه‌تنها درد را کاهش می‌دهد بلکه باعث حفظ دندان در بلندمدت می‌شود.
نتیجه‌گیری
درد دندان هنگام خوردن شیرینی، پاستیل یا آدامس نه‌تنها نشانه‌ای از وجود مشکل در ساختار دندان است، بلکه هشداری جدی برای بررسی دقیق سلامت دهان محسوب می‌شود. از حساسیت‌های جزئی تا پوسیدگی‌های عمیق، عوامل متعددی می‌توانند زمینه‌ساز این درد باشند. با شناخت علت، رعایت بهداشت دهان، استفاده از راهکارهای طب سنتی در کنار درمان‌های تخصصی، می‌توان این درد را به‌خوبی کنترل کرد. مراجعه منظم به دندانپزشک و پرهیز از مواد قندی فرآوری‌شده، کلید اصلی حفظ دندان‌هایی سالم و بدون درد است.
سوالات متداول
۱. درد دندان عقل به کجا می‌زند؟
درد دندان عقل ممکن است به فک، گوش، گلو یا حتی شانه‌ها سرایت کند. این درد معمولاً تیز، فشارنده یا ضربان‌دار است و در برخی موارد سردرد نیز ایجاد می‌کند.
۲. آیا درد دندان هنگام خوردن شیرینی طبیعی است؟
خیر، این درد اغلب نشان‌دهنده مشکل در مینای دندان، پوسیدگی یا حساسیت دندانی است و باید جدی گرفته شود.
۳. آیا خمیر دندان مخصوص حساسیت می‌تواند کمک کند؟
بله، خمیر دندان‌های مخصوص دندان حساس می‌توانند درد را کاهش دهند، اما درمان قطعی تنها با بررسی دندانپزشک ممکن است.
۴. چطور بفهمم درد از پوسیدگی است یا حساسیت؟
در صورت تداوم درد و افزایش آن هنگام مصرف شیرینی یا نوشیدنی سرد/گرم، احتمال پوسیدگی بیشتر است و باید معاینه شوید.
۵. آیا درمان درد دندان با طب سنتی مؤثر است؟
در برخی موارد می‌تواند تسکین‌دهنده باشد، ولی درمان اصلی باید توسط دندانپزشک انجام شود.
۶. آیا استفاده از قرص برای دندان درد شدید مشکلی ندارد؟
مصرف این قرص‌ها برای کاهش موقت درد مفید است، اما نباید جای درمان اصلی را بگیرد.
